دیدار با سرافراز غزنی، طراح بلوار کشاورز

بلوار ۶۰ساله شناسنامه ندارد!

عاطفه خیرخواه - بلوار متولد ۱۳۳۶ قرار است تغییراتی را شاهد باشد؛ به گفته معاون خدمات شهری منطقه، می‌خواهند بلوار کشاورز را ساماندهی و بهسازی کنند با این شرط که شمایل اصلی بلوار هیچ تغییری نکند. به این بهانه سراغ دکتر سرفراز غزنی رفتیم؛ طراح و سازنده بلوار کشاورز که این روزها در بستر بیماری است و کهولت سن فرصت حضور در فضاهای اجتماعی را برایش قدری سخت کرده است اما هنوز هم قلبش به عشق بلوار قدیمی و خاطره‌انگیز قلب پایتخت می‌تپد و تنها دغدغه‌اش تهیه شناسنامه برای این محل است.

درخواست سازنده بلوار
وقتی صبحت از انتظار دکتر از مدیریت شهری می‌شود، کمی مکث می‌کند و می‌گوید: «چه خواسته‌ای می‌توانم داشته باشم جز اینکه برای بلوار یک تابلو شناسنامه طراحی و نصب شود. روزی که از سوی میراث فرهنگی، بلوار کشاورز به شماره 31321 در فهرست آثار میراث جهانی ثبت شد، پس از 60 سال نتیجه همه زحماتم را دیدم. آیا وقت آن نیست که این اثر تاریخی جهانی، دارای تابلو شناسنامه باشد؟ در آخرین سال‌های عمرم فقط همین خواسته را دارم و دلم می‌خواهد تابلویی را ابتدا و انتهای بلوار ببینم که این مشخصات روی آن نوشته شده باشد: 
  طول بلوار: 1700 متر
  شروع کار: 1336
  پایان کار: 1338
  هزینه: 60 میلیون ریال
  شهردار وقت: مهندس توسلی
  طراحی فضای سبز: مهندس شیبانی
  سنگتراش نهر ذوزنقه: مینکو و مانی کو
تهیه سنگ هرسیون از معادن شمال البرز

اینها را که می‌گوید اسمی از خودش به میان نمی‌آورد. می‌پرسم پس از نام طراحش چه می‌شود؟ می‌گوید: «خدا می‌داند، همین کافی است...»

برایم از بلوار بگویید

استاد اسبق دانشگاه شهید بهشتی، این روزها خودش را آماده می‌کند برای بیستم آذر تا نودمین پاییز زندگی‌اش را پشت سر بگذارد. 30سالش بود که از سوی یک شرکت آلمانی به‌عنوان طراح و سازنده بلوار نهر کرج انتخاب شد؛ یعنی ساخت یکی از مهم‌ترین سازه‌های شهری تهران که هنوز چیزی از زیبایی و دوامش کم نشده است. خودش می‌گوید: «وقتی از بلوار با من صحبت می‌کنند انگار شور جوانی دوباره در وجودم شعله‌ور می‌شود. روح و جانم تازه می‌شود وقتی از بلوار می‌گویم و می‌شنوم. در میان صدها طرح و سازه عمرانی که اجرا کردم، بلوار نهرکرج برای من چیز دیگری است.»
دکتر سرفراز غزنی، ادامه می‌دهد: «ورود اتفاقی من به آن شرکت مهندسان مشاور آلمانی، یک اثر عمرانی زیبا را برایم رقم زد که همیشه برایم خاطره‌ساز و فخرآور است.»

بلوار تغییر چهره ندهد

با دکتر سرفراز غزنی درباره طرح ساماندهی بلوار صحبت کردیم و به او گفتیم قرار است شهرداری دستی به سر و روی بلوار بکشد. قرار است در بخش‌های مختلف از جمله بهسازی معابر، کفپوش‌ها، مبارزات زیست‌محیطی با جوندگان موذی، زیباسازی و.... فعالیت‌هایی به‌طور ویژه انجام شود. دکتر غزنی معتقد است نباید این فعالیت‌ها، تغییری در چهره اصلی بلوار ایجاد کند. او می‌گوید: «خوب است که شهرداری می‌خواهد یک سازه را حفظ و به بقای آن کمک کند اما نباید ساختار اصلی بلوار و فضای سبز آن تغییر کند. بلوار کشاورز با همین چهره‌ای که دارد برای اهالی تهران و حتی ایرانی‌ها خاطره‌انگیز است. خیلی‌ها دانشجوی دانشگاه تهران بودند و چندسالی از عمرشان را در همسایگی همین بلوار گذراندند و با این پیاده‌راه زیبا، خاطره‌ها دارند.» سازنده بلوار ادامه می‌دهد: «امیدوارم مسئولان شهری، با اجرای این طرح ویژه، تغییری در چهره و شکل اصلی بلوار ایجاد نکنند و فقط فضای محیطی آن را که نیاز به ترمیم دارد بهسازی کنند.»

سنگفرش‌هایی که پیر شدند

یکی از دغدغه‌های طراح و سازنده بلوار کشاورز، این است که سنگفرش‌های بلوار، شکسته و ناهموار شده‌اند. دکتر سرفراز غزنی می‌گوید: «عمر این سنگفرش‌ها به سر آمده و وقت آن است که کفپوش‌ها و سنگفرش‌های معبر میانی و پیاده‌روهای دو طرف بلوار، بهسازی کامل شود. خوب است که برای دوچرخه‌سواری و استفاده از وسیله نقلیه پاک برنامه‌ریزی می‌شود اما باید مسیر آن کاملاً هموار، سالم و زیبا باشد. لازم است مسیر دوچرخه‌سواری بلوار با بهترین سنگفرش‌ها کفپوش شود.»
استاد غزنی ادامه می‌دهد: «زیبایی بلوار و مرکزیت آن، بسیاری را با پای پیاده به اینجا می‌کشاند، بنابراین پیاده‌روی کردن روی سنگفرش‌های غیرهمسطح و دارای چاله لذتبخش نیست. به نظرم اولویت مهم بلوار، بهسازی سنگفرش‌هایش است.»

اگر دوباره طراحی می‌کردم

وقتی می‌خواستیم نهر میانی بلوار را بسازیم، تصمیم گرفتیم نهری ذوزنقه‌ای بسازیم و سنگ‌هایش را هم برای اینکه استحکام خوبی داشته باشد، از البرز مرکزی تهیه کردیم. اینها را مهندس غزنی می‌گوید و ادامه می‌دهد: «اگر امروز قرار باشد دوباره بلوار را طراحی کنم، قطعاً همین شکل اصلی را برایش طراحی می‌کنم اما نیازهای امروز را هم در نظر می‌گیرم.»
غزنی می‌گوید: «سال 1336 جمعیت تهران خیلی کمتر بود و مردم واقعاً برای داشته‌های زیست‌محیطی خود ارزش قائل بودند. نهرها پر از زباله نبود. نهر میانی بلوار هم باقیمانده نهر کرج است و در واقع یک رودخانه شهری است؛ بنابراین باید زیبایی آن حفظ شود اما متأسفانه پر از زباله است. اگر قرار باشد امروز طراح دوباره بلوار باشم، روی نهر میانی بلوار را با شیشه‌های خاص می‌پوشانم و آن را تبدیل به آکواریوم می‌کنم. با این طراحی هم ماهی‌های زیبا در آن رها می‌شوند و زیبایی بلوار دوچندان می‌شود. همچنین نهر از گزند زباله‌ها و گل و لای درامان می‌ماند.»

تونل سبز ساخته نشد 

دکتر غزنی به وضعیت فضای سبز بلوار هم اشاره می‌کند. به گفته استاد، وقتی بلوار ساخته شد، شهردار وقت تهران، درخت‌های ون(زبان گنجشک) و چنار از اداره جنگلداری تهیه کرد و در فضای سبز بلوار کاشتند. وی ادامه می‌دهد: «هر 5 متر، یک چنار و یک زبان‌گنجشک کاشتیم تا بعد از اینکه رشد کردند، بلوار تبدیل به تونلی از درخت شود. تونلی زیبا و سرسبز در بهار و در پاییز هم قرمز و زرد و نارنجی. اصلاً دلیل انتخاب درخت زبان‌گنجشک این بود که شاخه‌هایش رشد کنند و از دو طرف به هم گره بخورند اما این اتفاق نیفتاد، چون به‌طور مرتب درختان را هرس می‌کنند. اداره فضای سبز می‌تواند درختان را به گونه‌ای آرایش کند که آن تونل زیبای درختی شکل بگیرد.»